Latince adı ‘Artemisia dracunculus’ olan Tarhun, papatyagiller familyasının yavşan cinsindendir. Anavatanı Sibirya’dır. Ülkemizde Ankara, Gaziantep, Urfa ve Erzurum’daki bazı bahçelerde yetiştirilmektedir. Yuvarlağımsı gövde üzerinden açık yeşil renkli dallara ayrılır. Bitkinin tabanına doğru gövde kahverengileşir. Yaprakları parlak yeşil, ince ve uzundur. Yaprak altında bulunan yağ bezeleri biberimsi acı tadı olan güzel bir koku yayarlar. Küre biçimli çiçekleri küçücük ve beyaz renkli, çok yıllık çalımsı bir bitkidir.
Özellikle Avrupa’da ‘Bitkilerin Kralı’ olarak ün salmış olan Tarhun, bir bitki familyasından çok daha fazlasıdır. Keskin kokusu ve farklı aromasıyla başta Fransız mutfağı olmak üzere dünyada yemekleri tatlandırmak için kullanılan baharatlar arasında önemli bir yer tutar. Tarhun otu tavuk, balık, yumurta, salata, patates ve kremayla harika bir uyum içinde lezzetini sergiler.
Son yıllarda adını sıklıkla duymamızla beraber Tarhun, çok çok eski yıllardan beri bilinen bir bitkidir. Türklerin Orta Asya’dan göçüyle İran ve Anadolu’ya getirilmiş, Haçlı seferleriyle Avrupa’ya götürülmüş ve buradan dünyaya yayılmıştır. Osmanlı mutfağında önemli bir yere sahiptir. Çorbalarda, salatalarda her türlü et yemeğinde saray mutfağının vazgeçilmez baharatlarından biri olmayı başarmıştır.
Tarhun bitkisinden; tarhun çayı, tarhun yağı, tarhun sirkesi, tarhun ekstraktı ve merhemi üretilir.
[1] http://www.bitkiseldermanlar.com/bitkiler/tarhun-ve-tarhunun-faydalari.html
Latince adı ‘Cinnamomum Verum’ olan Tarçın, defnegiller familyasındandır. Anavatanı Güney ve Güney Doğu Asya’dır. 100’den fazla türü bulunur. En yaygın olarak bilinenleri Çin tarçını ve Seylan tarçınıdır. Tatları, kokuları birbirine oldukça yakın olan bu iki tür arasında Seylan tarçını daha rafine ve zor bulunan bir türdür. Her dem yemyeşil, aromatik kokulu çokyıllık bir bitkidir.
Tarçın ağacının kurutulmuş kabukları kullanılır. İnsanlık tarihinin en eski baharatlarından biridir. Kuvvetli kokusu, keskin ve uzun süreli tesiriyle hemen diğer baharat türlerinden rahatlıkla ayırt edilebilir. Tatlımsı ve yakıcı lezzeti damaklarda unutulmayacak bir tat bırakır. Bu eşsiz tadıyla baharatlar arasında hatırı sayılır bir üne sahiptir. Meyveleri de tıpkı tarçın kabuğu gibi baharlı, kokulu ve lezzetlidir, tarçın kabuğu yerine kullanılabilir. Özellikle sütlü tatlılara çeşni olarak katılır. Ayrıca çikolata, kahve ve her türlü meyve soslarında, içeceklere aromatik tat katmak için yaygın olarak kullanılır. Dünya mutfağında önemli bir yere sahip olan tarçın, kuzu eti, tas kebabı gibi et yemeklerinde de harikalar yaratabilir.
Eski Mısır’da sadece içecek ve yiyeceklere aroma katmak amacıyla değil mumyalama işleminde de kullanılmaktaydı. Tarçın’ın altından daha değerli olduğuna inanılıyordu. Ortaçağda en çok kullanılan bitkilerden biriydi. Tarçın bitkisi zenginliğin, gücün, kudretin simgesi olmuştur. Ünlü tüccar Anton Fugger 1530 yılında İmparator V.Karl’ın borç senetlerini tarçın çubuklarından oluşan bir ateşle yakmış, böylelikle kendi zenginliğini kanıtladığına inanmıştır.
Tarçın kabuğu bitkisinden; tarçın kabuğu çayı, tarçın kabuğu yağı, tarçın kabuğu ispirtosu, tarçın kabuğu merhemi, tarçın kabuğu tentürü, tarçın kabuğu ekstraktı, tarçın kabuğu ekstresi, tarçın kabuğu esansı ve tütsüsü üretilir.
Tedavi amaçlı kullanımında mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
Uygun şartlarda kurutulan tarçın kabuğu, ağzı kapalı cam bir kavanozda, loş, serin ve kuru bir ortamda saklanıldığında ömrü 2 yıldır.
[1]Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi_Prof.Dr.Turhan Baytop_s(350-351)
Latince adı ‘Citrus aurantium’ olan Turunç, turunçgiller familyasındandır. Anavatanı Güney Doğu Asya’dır. Ülkemizde Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Kışın yapraklarını dökmeyen beyaz renkli çiçekleri olan çokyıllık bir bitkidir.
Hoş kokulu meyveleri küçük portakala benzerliğiyle dikkat çeker. Dış kabuk sert, yeşilimsidir. Olgunlaştıkça altın sarısına dönüşür. Acımtırak ve ekşimsi tadı nedeniyle limona alternatif olarak Aydın, Nazilli bölgelerinde etli pide ve salatalarda kullanılır. Meyve kabuklarının hoş kokusundan esans üretilir. Hemen her türlü tatlıda, dondurmalarda ve keklerde harika tatlar yaratmak için kullanılabilir. Turunç meyvelerinden reçel ve marmelat yapılır. Limon gibi istenmeyen kokuları gidermek için de kullanılabilir.
Turunç yaprağı bitkisinden; turunç çayı, turunç yağı, turunç macunu, turunç kolonyası, turunç ekstraktı, turunç tentürü, turunç sabunu ve şampuanı üretilir.
Tedavi amaçlı kullanımında mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
Uygun şartlarda kurutulan turunç yaprağı, ağzı kapalı cam bir kavanozda, loş, serin ve kuru bir ortamda saklanıldığında ömrü 1 yıldır.
[1] Bitkilerle Modern Tedavi_Dr.Ahmet Toptaş_(s177)
